این صفحه در حال بررسی است. لطفا پاک نشود

☘️ خانواده:

Sapindaceae (Subfam. Hippocastanoideae, Trib. Acereae)

☘️ نام فارسی:

افرای ایرانی، افرای برگ کوچک

☘️ نام انگلیسی:

☘️ مترادف:

🔶 مشخصات گیاه‌شناسی:

Acer monspessulanum subsp. persicum، که با نام افرای ایرانی نیز شناخته میشود، زیرگونهای از افرای مونپلیه است که بومی مناطق خاورمیانه از جمله ایران است. این درخت یا درختچۀ خزانکننده، معمولاً با ارتفاعی بین ۵ تا ۱۰ متر رشد میکند و تاجی متراکم و گنبدی شکل دارد. پوست تنه آن در درختان جوان صاف و به رنگ خاکستری روشن است که با افزایش سن، ترکهای سطحی پیدا میکند. برگهای آن کوچک، سهلب عمیق و به طول ۳ تا ۶ سانتیمتر است؛ این برگها با حاشیههای صاف و سطحی براق، در پاییز به رنگهای زرد طلایی و نارنجی درخشان تبدیل میشوند که جلوه ویژهای به گیاه میبخشد. گلآذین آن به صورت خوشههای متراکم و زردرنگ است که در بهار، قبل یا همزمان با ظهور برگها، جلوهگر میشوند. میوه آن همانند سایر افراها، سامارا (بالدار) و دو عددی است که با زاویه تقریباً موازی، به راحتی توسط باد پراکنده میگردد. این زیرگونه به دلیل تحمل بالا در برابر خشکی و سازگاری با خاکهای آهکی، گزینهای مناسب برای فضای سبز در مناطق نیمهخشک محسوب میشود و اغلب در جنگلهای کوهستانی ایران یافت میگردد.

--------◊🔶◊--------

🔶 زمان گلدهی:

زمان گلدهی افرای ایرانی (Acer monspessulanum subsp. persicum) در اواخر زمستان تا اوایل بهار است. گل‌های این گیاه معمولاً از اسفند ماه تا فروردین (مقارن با ماه‌های مارس و آوریل) و اغلب قبل یا همزمان با ظهور برگ‌های جدید روی شاخه‌ها پدیدار می‌شوند. این گل‌ها به صورت خوشه‌های کوچک، متراکم و به رنگ زرد کمرنگ هستند که جلوه‌ای چشمگیر به درخت می‌بخشند. گلدهی زودهنگام این گیاه، آن را به یک منبع غذایی ارزشمند برای زنبورهای عسل و سایر حشرات گرده‌افشان در زمانی که منابع گل دیگر در طبیعت کمیاب است، تبدیل می‌کند.

--------◊🔶◊--------

🔶 زمان بذردهی:

زمان بذردهی افرای ایرانی (Acer monspessulanum subsp. persicum) در اواخر بهار تا اوایل تابستان است. میوه‌های بالدار (سامارا) این گیاه معمولاً از خرداد تا تیر ماه (مقارن با ماه‌های ژوئن و ژوئیه) می‌رسند. این میوه‌ها در ابتدا به رنگ سبز هستند و با رسیدن کامل، به رنگ قهوه‌ای روشن درمی‌آیند. پس از رسیدن، به راحتی از درخت جدا شده و توسط باد پراکنده می‌شوند تا نسل جدیدی از گیاه را تشکیل دهند. این چرخه، همزمان با گرم شدن هوا و پایان فصل رشد بهاری، تکمیل می‌گردد.

--------◊🔶◊--------

🔷 پراکندگی جغرافیایی:

پراکندگی جغرافیایی افرای ایرانی (Acer monspessulanum subsp. persicum) عمدتاً در مناطق کوهستانی و نیمهخشک خاورمیانه متمرکز است. این زیرگونه به طور خاص در ایران، ترکیه، قفقاز و عراق یافت می‌شود. در ایران، حضور پررنگ‌تری دارد و اغلب در دامنه‌های کوهستانی زاگرس و البرز به عنوان بخشی از جنگل‌های بلوط و ارس دیده می‌شود. این گیاه معمولاً در ارتفاع ۱۰۰۰ تا ۲۴۰۰ متری از سطح دریا رشد می‌کند و به خوبی با شرایط خشکی، خاک‌های آهکی و سنگی سازگار شده است. پراکندگی آن اغلب پراکنده و همراه با سایر گونه‌های مقاوم جنگلی است.

--------◊🔷◊--------

🔷 پراکندگی در ایران:

افرای ایرانی (Acer monspessulanum subsp. persicum) به‌صورت پراکنده ولی قابل توجه در چندین منطقه کوهستانی ایران یافت می‌شود. مهم‌ترین رویشگاه‌های آن، دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس، به‌ویژه در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، لرستان و فارس هستند. این گیاه همچنین در ارتفاعات البرز مرکزی و جنوبی، از جمله در استان‌های تهران، البرز و مازندران (در ارتفاعات بالاتر) نیز دیده می‌شود. این زیرگونه معمولاً در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۶۰۰ متری از سطح دریا ظاهر می‌شود و اغلب به‌عنوان یک گونه همراه در جنگل‌های بلوط ایرانی و همچنین در کنار گونه‌هایی مانند ارس، بنه و زالزالک رشد می‌کند. ترجیح آن برای رویش در دامنه‌های صخره‌ای و خشک با خاک‌های کم‌عمق و آهکی، نشان‌دهنده سازگاری بالای آن با شرایط سخت محیطی است و آن را به گونه‌ای ارزشمند برای جنگل‌کاری و احیای مراتع کوهستانی تبدیل کرده است.

--------◊🔷◊--------

🔷 پراکنش در یزد:

با بررسی منابع و داده‌های موجود، باید توجه داشت که استان یزد به دلیل قرارگیری در قلب ایران و دارا بودن شرایط اقلیم خشک و بیابانی، عمدتاً خارج از محدوده پراکنش طبیعی و انبوه افرای ایرانی (Acer monspessulanum subsp. persicum) قرار می‌گیرد. این گیاه عمدتاً به جنگل‌های کوهستانی مرطوب‌تر وابسته است. با این حال، در مناطق بسیار محدود و خاص این استان می‌توان نشانه‌هایی از آن را یافت: ارتفاعات شاهدیه: در کوه‌های اطراف این منطقه، به دلیل ارتفاع بالاتر و شرایط میکروکلیمای مناسب‌تر، حضور پراکنده این گیاه گزارش شده است.ارتفاعات شیرکوه: این کوهستان مرتفع و نسبتاً سردسیر، اصلی‌ترین رویشگاه افرای ایرانی در استان یزد محسوب می‌شود. این گیاه در دامنه‌های شمالی و نقاط سایه‌گیر شیرکوه که رطوبت بیشتری دارد، به‌صورت تک‌درخت یا جامعه‌های کوچک و پراکنده دیده می‌شود.مناطق کوهپایه‌ای با ارتفاع بالا: در برخی از کوهپایه‌های استان که ارتفاع آنها از ۲۲۰۰ متر فراتر می‌رود و از شرایط خاک و رطوبت بهتری برخوردارند، امکان رشد این گیاه وجود دارد.به طور خلاصه، پراکنش این گیاه در یزد بسیار نادر، پراکنده و کاملاً وابسته به ارتفاعات خاص (به‌ویژه شیرکوه) است و در سطح استان یک رویشگاه معمول و فراوان محسوب نمی‌شود.

--------◊🔷◊--------

🔸 فرم رویشی:

--------◊🔸◊--------

🔸 وضعیت دارویی:

این گیاه عمدتاً به دلیل ویژگی‌های زینتی و اکولوژیک (مانند مقاومت به خشکی و مناسب بودن برای جنگل‌کاری) ارزشمند شناخته می‌شود. در متون طب سنتی نیز اشاره خاص و مستندی به کاربرد دارویی این زیرگونه نشده است. با این حال، به طور کلی برای برخی گونه‌های دیگر افرا (از جنس Acer)، مواردی مانند: استفاده از شیره برخی گونه‌ها برای تولید شربت افراکاربردهای محدود پوست درخت در برخی فرهنگ‌های محلی برای خاصیت قابض بودن گزارش شده است.هشدار مهم: این اطلاعات به معنای تأیید خواص دارویی برای این گیاه خاص نبوده و به هیچ وجه نباید بدون نظارت و نسخه متخصص، مورد استفاده دارویی قرار گیرد. پژوهش‌های علمی مدرن برای بررسی پتانسیل‌های دارویی این گیاه ضروری است.

--------◊🔸◊--------

🔸 كوروتیپ:

--------◊🔸◊--------

🔹 رویشگاه:

--------◊🔹◊--------

🔹 ارتفاع از سطح دریا:

🔺 رنگ گل:

🔺 تکثیر و تجدید حیات:

--------◊🔺◊--------

♦️ وضعیت حفاظت:

♦️ سایر ویژگی ها:

--------◊♦️◊--------